پس از به پایان رسیدن هشت سال جنگ تحمیلی از سوی مقامات کشور تمهیداتی برای اشخاصی که در جنگ حضور داشتند، فراهم شد. ازجمله این تمهیدات می‌توان به کسری خدمت ایثارگری یا معافیت ایثارگری برای فرزندان این عزیزان اشاره کرد.

سازمان نظام‌وظیفه برای افرادی که پدران آن‌ها در سال‌های دفاع مقدس مشغول دفاع از میهن بوده‌اند

شرایطی را در نظر گرفته تا با توجه به شهید بودن، ماه‌های حضور در جبهه، آزاده بودن پدر و جانبازی بتوانند

معافیت ایثارگری دریافت کنند. هرکدام از موارد گفته‌شده قوانین خاص خود را برای معافیت دارند.

همچنین کارکنان ارگان‌ها در مناطق جنگی نیز می‌توانند از این امتیاز بهره‌مند شوند که در قسمت کسری خدمت ایثارگری به‌طور مفصل به آن اشاره‌کرده‌ایم.

شرایط معافیت ایثارگری:

معافیت ایثارگری تنها به یکی از فرزندان تعلق می‌گیرد.

البته بر اساس شرایط حضور در جبهه، درصد جانبازی و… فرزندان دیگر نیز می‌توانند از معافیت‌های دائم ایثارگری یا کسری خدمت بهره‌مند شوند.

اگر یکی از این عزیزان کودکی را به فرزندخواندگی بپذیرند، این فرزند با ارائه مدارک قانونی می‌تواند معافیت ایثارگری را دریافت نماید.

توجه: ازآنجاکه این نوع معافیت از نوع معافیت‌های امتیازی محسوب می‌شود،

لذا غیبت از سربازی برای فرد مشمول مشکلی برای بهره‌مندی از معافیت ایثارگری ایجاد نمی‌کند.

انواع معافیت ایثارگری:

معافیت ایثارگری به۶ دسته کلی تقسیم می‌شود.

۱-معافیت فرزندان شهدا و جاویدالاثر

۲-معافیت فرزندان آزادگان

۳-معافیت فرزندان جانبازان

۴-معافیت فرزندان اشخاصی که در جبهه حضورداشته‌اند

۵-معافیت برادر شهید، آزادگان و جانبازان فاقد فرزند پسر

۶- معافیت ازدواج با جانباز بالای ۲۵ درصد

معافیت فرزندان شهید و جاویدالاثر:

بر اساس قوانین، فرزندان شهیدان و جاویدالاثران هنگام رسیدن به سن مشمولیت، از خدمت سربازی معاف می‌شوند.

معافیت فرزندان آزادگان:

به ازای هر یک ماه اسارت، دوازده روز کسری خدمت برای فرزندان آزادگان در نظر گرفته‌شده است.

حال اگر مدت اسارت ۲۴ ماه باشد، متقاضی معافیت می‌تواند به شکل دائم معاف شود.

معافیت فرزندان جانبازان:

به ازای هر یک درصد جانبازی، دوازده روز کسری خدمت در نظر گرفته‌شده است.

اگر درصد جانبازی فردی ۲۵ درصد باشد، به فرزند وی معافیت دائم ایثارگری تعلق می‌گیرد.

همان‌طور که قبلاً اشاره شد معافیت ایثارگری تنها به یکی از فرزندان تعلق می‌گیرد.

حال اگر درصد جانبازی فردی بیشتر از ۲۵ درصد باشد درصورتی‌که فرزندان پسر دیگری نیز داشته باشد،

آن‌ها نیز می‌توانند از خدمت به‌طور دائم معاف شوند یا کسری خدمت دریافت نمایند.

رزمنده‌ای که ۱۰ درصد جانبازی داشته باشد نیز به‌طور دائم معاف می‌شود.

اگر درصد بیشتری جانبازی داشته باشد فرزند وی می‌تواند از کسری خدمت استفاده کند.

به‌طور مثال فردی که ۲۰ درصد جانبازی دارد با استفاده از ده درصد آن می‌تواند معافیت دائم بگیرد.

ده درصد باقیمانده را نیز فرزند پسر وی در زمان مشمولیت می‌تواند برای گرفتن کسری استفاده نماید.

حال اگر جانبازی به دلیل آسیب‌های وارده توانایی فرزند دار شدن را ازدست‌داده باشد،

می‌تواند با هماهنگی بنیاد شهید و با تأیید مراجع قضایی بدون در نظر گرفتن درصد جانبازی کودکی را به فرزندخواندگی قبول کند.

این فرزند نیز می‌تواند از درصد جانبازی پدر خود برای معافیت بهره ببرد.

معافیت فرزندان اشخاصی که در جبهه حضورداشته‌اند:

برای هر یک ماه حضور در جبهه اشخاصی که در جنگ تحمیلی حضورداشته‌اند،۱۲ روز کسری خدمت به فرزندان آن‌ها تعلق می‌گیرد.

اگر مدت حضور در جبهه به ۳۰ ماه برسد، معافیت ایثارگری به شکل دائم به فرزندان آن‌ها اهدا می‌شود.

اگر مدت حضور در جبههٔ فردی بیشتر از سی ماه می‌باشد،

فرزندان دیگر نیز می‌توانند از کسری خدمت یا معافیت دائم حضور پدرشان در جبهه استفاده نمایند.

توجه: نکته بسیار مهمی را باید در معافیت ایثارگری در نظر بگیرید.

یکی از سؤالات رایج افراد مشمول این است که اگر پدرشان دارای ۲۰ درصد جانبازی و ده ماه حضور در جبهه باشد.

آیا به دلیل اینکه درصد جانبازی و حضور در جبهه به حدنصاب کافی برای معافیت دائم نرسیده فقط می‌توانند از کسری خدمت استفاده نمایند؟

در جواب باید گفت با توجه به قوانین اگر مجموع مدت حضور در جبهه و درصد جانبازی به عدد ۳۰ برسد،

این افراد نیز می‌توانند از معافیت ایثارگری بهره‌مند شوند. اگر مجموع مدت حضور در جبهه و درصد جانبازی

بیشتر از عدد ۳۰ باشد فرزندان دیگر نیز می‌توانند از معافیت یا کسری بهره‌ مند شوند.

به این نوع جمع بندی اصطلاحاً معافیت تلفیقی گفته می‌شود.

معافیت تلفیقی را بهر بشناسیم

به طور مثال رزمنده‌ای را در نظر بگیرید که ۳۵ درصد جانبازی و ۲۰ ماه حضور در جبهه دارد.

برای ۲۵ درصد جانبازی یک فرزند معاف می‌شود و ازآنجاکه مجموع ۱۰ درصد باقیمانده

و مدت حضور در جبهه به ۳۰ می‌رسد فرزند دیگر نیز می‌تواند از سربازی معاف شود.

آن دسته از مشمولانی که والدین آن‌ها هردو ایثارگر هستند درصورتی که امتیاز ایثارگری

آنان به تنهایی به حد نصاب معافیت یک فرزند نرسد، استفاده از حاصل امتیازات والدین در اخذ معافیت اشکالی ندارد.

برای مثال شخصی که پدرش دارای پانزده درصد معافیت و مادرش دارای ده درصد معافیت است

ازآنجایی‌ که حاصل جمع آنان به ۲۵ درصد می‌رسد، می‌تواند از خدمت معاف شود.

معافیت برادر شهید، آزادگان و جانبازان فاقد فرزند پسر:

اگر شهیدی فاقد فرزند پسر باشد، یکی از برادران آن شهید بزرگوار می‌تواند از خدمت معاف شود.

فردی که ۲۴ ماه سابقه اسارت داشته باشد یا فردی که ۲۵ درصد جانبازی داشته باشد

نیز اگر فرزند پسری نداشته باشند، یکی از برادران آن‌ها می‌تواند معافیت ایثارگری را دریافت نماید.

اگر جانبازی یا آزاده‌ای فرزند پسری نداشته و چندین برادر تنی و ناتنی داشته باشند،

به انتخاب خود ایثارگر یکی از برادران از خدمت معاف می‌شود. اما اگر ایثارگر فوت نماید یا به شهادت برسد،

حق تقدم با برادران تنی است تا از معافیت استفاده نمایند.

اگر ایثارگر فوت نماید و چندین برادر تنی وجود داشته باشد، پدر ایثارگر می‌تواند از میان فرزندان یکی را برگزیند.

در صورت عدم وجود پدر، مادر حق انتخاب دارد و اگر هیچ‌کدام از والدین حضور نداشته باشند، خود برادران باید از میان خود یک نفر را انتخاب نمایند.

اگر ایثارگر فوت شده باشد و فقط برادران ناتنی داشته باشد، اولویت استفاده از این معافیت با برادری است که با فرد ایثارگر از یک مادر بوده

و در صورت تعدد، توسط مادر برگزیده می‌شود و درصورت فوت مادر، انتخاب با توافق برادران و هماهنگی بنیاد شهید خواهد بود.

معافیت ازدواج با جانباز بالای ۲۵ درصد:

در صورتی که فردی با یکی از بانوان جانباز بالای ۲۵ درصد ازدواج کند، می‌تواند از خدمت سربازی معاف شود.

شایان ذکر است که اگر یکی از فرزندان یا برادران بانوی جانباز قبلاً از این نوع معافیت استفاده کرده باشد،

همسر وی نیز می‌تواند از معافیت بهره مند شود.

معافیت دائم از طریق ازدواج با بانوی جانباز در همان  مرحله اول به فرد تعلق نمی‌گیرد.

مراحل دادن معافیت ازدواج با جانباز بالای ۲۵ درصد به شرح زیر است:

۱-در مرحله اول معافیت موقت برای فرد صادر می‌شود و هر ۳۰ ماه این معافیت تمدید می‌شود.

تا ۵ سال تمدید معافیت موقت ادامه دارد.

۲- اگر بعد از ۵ سال این ازدواج منجر به جدایی نشود معافیت موقت تبدیل به معافیت دائم می‌شود.